Eg ein Cyborg?

Eg ser at eg ikkje har gjort utførleg greie for val av namn for bloggen min. Namnet spelar på det faktum at eg er per definisjon er ein kybernetisk organisme. Omgrepet omfattar levande organismar som har eit kunstig system innabords (og for so vidt også utanbords). I prinsippet inkluderer dette også personar som nyttar briller og protese.

Eg trur likevel at dersom cyborg-omgrepet skal vere meiningsfullt so må ein skilje litt mellom appelsinar og eple her. Eg trur den jamne lesar av Cyborgaren er samd i den ikkje so alt for dristige påstanden om at det er ein skilnad mellom ein brillebrukar og ein CI-brukar. Eller som historikaren Jens Arup Seip so treffande formulerte: "Det er forskjell på ørn og høns selv om begge tilhører fuglearten".

Hollywood er sjeldan ei god kjelde til omgrepsavklåring, og bruken av cyborg-omgrepet er heller ikkje noko unntak. Det beste døme på slurvete omgrepsbruk er nok The Terminator som er framstilt i fleire filmar og ein tv-serie. Her vert Terminatorane ofte framstilt som cyborgar, men det er dei slettes ikkje. Terminatorane er maskiner som er drapert i menneskehud og har eit menneskeleg ytre. Det er sant at det dynamiske og spanande når det gjeld terminatorane er kor vidt dei er i stand til å reflektere og fatte moralske avgjersle. Altso evna skilje mellom gode og dårlege avgjersler basert på moralske vurderingar og eit eige samvit. Det er jo dette som er sjølve kjerna i fascinasjonen for robotar. Isac Asimov sine tre lover for robotar er eit døme på dette.

Maskin


Likevel terminatorar og robotar er bygd av mennesker og er soleis korkje organiske individ eller kybernetiske organismar. Eit døme frå Holloywood som tilfredstillar definisjonen på ein cyborg er derimot Robocop. Her har me å gjere med eit menneske, rett nok avliden, som har vorte samansveisa med maskiner og mekaniske innretningar.

Cyborg



Det som er interessant med drøftinga kring cyborg-omgrepet er kor me skal vurdere menneskeleg vilje i alt dette her. For å nytte pacemaker som eit døme. Dette er ei mekanisk innretning som hjelper hjartet med å slå. Men det er ikkje menneskeleg vilje som får hjartet til å slå. Me kan rett nok auke eller synke takta gjennom fysisk aktivitet eller kvile, men me kan ikkje bestemme korleis hjarte skal slå. Spørsmålet er då om CI og høyreapparat stiller seg likeeins? Og her er me ved saka si kjerne. Eg kan langt på veg velje å høyre eller ikkje høyre lydar. Eg kan aktivt freiste å høyre etter ein bestemt lyd eller eg kan aktivt la vere. Vidare so er sanseinntrykka også veldig erfaringsbasert. Det fekk eg verkeleg erfare i den fyrste tida etter CIen. Når du har høyrt rennande vatn frå springen og knitring med plastposar ein del gonger so skjønar du etter kvart, med mindre ein er ekstremt likegyldig og lat, skilnaden på desse lydane. Dette leiar meg til å tru at omgrepet cyborg må på ein eller annan måte også inkludere eit menneskleg aspekt, der viljen spelar ei rolle.

På den andre sida, so er det likevel apparatet og då særskilt softwaren i apparatet som justerer og tolkar lydbilete for meg. Eg totalt avhengig av implantatet på innsida og apparatet på utsida for å kunne høyre noko som helst. Det opnar jo for vidare og kontrafaktiske spekulasjonar: kva om eg hadde valt ein annan produsent? Kva om lydinnstillinga hadde vore litt annleis? Ville eg høyrt betre eller dårlegare?

Eg må seie at det er uhorveleg interessant å leve i skjeringspunktet mellom maskin og fri vilje. Utfordrande ja, men du verda so spanande!